Planetenparade   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor februari 2016 Tijdstippen zijn in Midden-Europese wintertijd (MET) maandag 1 februari 04:28:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Om de Maan te zien door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name na) Laatste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 05:20:  Jupiters satelliet Io staat 5,6” ten zuiden van Europa. Jupiter staat in het zuidwesten op een hoogte van 37° boven de horizon. De Zon staat 28° onder de horizon en het is goed donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 07:45:  De Maan staat 1,8° ten noorden van Mars (+1,0m), in het sterrenbeeld Weegschaal. De dichtste nadering gebeurt om 11:42, bij ons 1° onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 7:45 uur. Het tweetal staat dan in het zuidzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 23°, 2,4° van elkaar vandaan. De Maan is voor 49% verlicht. woensdag 3 februari 05:48:  Jupiters satelliet Europa staat 16,3” ten zuiden van Ganymedes. Jupiter staat boven de zuidwestelijke horizon, op een hoogte van 34°. De Zon staat 23° onder de horizon en het is donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 07:45:  De Maan staat 3,0° ten noorden van Saturnus (+0,8m), in het sterrenbeeld Slangendrager. De dichtste nadering vindt om 20:16 plaats, bij ons onder de horizon. Bekijk de samenstand rond 7:45 uur, of op 4 februari rond 5:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 18°, 6,9° van elkaar verwijderd. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 6° in het zuidoosten, 5,9° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 26% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. vrijdag 5 februari 00:25:  Vannacht zijn overgangen van Europa en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De schaduwovergang begint om 0:25 uur, op het moment dat Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 4:41 uur, op het moment dat Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa de schijf van Jupiter betreedt (01:57 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (03:15 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. 09:47:  De planetoïde 40 Harmonia is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Kreeft staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van slechts +9,7m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Harmonia bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 59°. Dit gebeurt rond 01:01 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk voor meer details over de oppositie van Harmonia op deze pagina. Voor meer gegevens van planetoïden, zie de pagina Planetoïden in 2016. 21:35:  Jupiters satelliet Europa staat op 11,1” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 7° boven de oostelijke horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 37° onder de horizon en het is goed donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zaterdag 6 februari 07:32:  De Maan staat 3,4° ten noorden van Venus (-3,4m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering gebeurt om 07:32, in onze streken op 6° hoogte boven de zuidoostelijke horizon en in de schemering. De Maan is voor 7% verlicht. 07:45:  De Maan staat 3,1° ten noorden van Mercurius (+0,2m), in het sterrenbeeld Boogschutter. De dichtste nadering vindt om 17:42 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en in de schemering. De samenstand is met veel moeite te zien rond 7:45 uur. Het tweetal staat dan boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 7°, 5,3° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor 7% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 23:25:  In de nacht van 6 op 7 februari is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 23:25 uur zien we het begin van de schaduwovergang op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en duurt tot 2:21 uur, wanneer Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (00:07 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 01:41 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. 23:52:  De Galileïsche maan Io staat op 11,1” ten noorden van Europa. Jupiter staat in het oostzuidoosten op een hoogte van 28° boven de horizon. De Zon staat 51° onder de horizon en het is donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zondag 7 februari 02:24:  Mercurius is in grootste westelijke elongatie en te vinden aan de ochtendhemel. Mercurius staat op een afstand van 25°33’ ten westen van de Zon, beweegt voor de Zon uit en komt 's ochtends voor de Zon op. De helderheid van de binnenplaneet is +0,2m, hij is voor 62% verlicht en zijn schijnbare diameter is 6,8”. Mercurius komt 01:09 uur voor de Zon op (om 07:01 uur). Wanneer 's ochtends de burgerlijke schemering begint (om 07:35 uur) is Mercurius slechts 3° boven de zuidoostelijke horizon te vinden. Deze ochtendverschijning is dus matig (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van de binnenplaneten, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Zie ook de horizonkaart voor deze ochtendverschijning. De grootte van het stipje op de kaart is een maat voor de helderheid. Na de grootste elongatie is Mercurius helderder dan ervoor. Om Mercurius waar te nemen kan het gebruik van een verrekijker van pas komen. Zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius voor meer elongaties. 08:34:  Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,3 dagen (31 uur) voor Nieuwe Maan; de Maan is krimpend en voor 2,3% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,7’ en is alleen kort voor zonsopkomst, dus in de ochtendschemering, met moeite zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 07:55 uur in het sterrenbeeld Steenbok, op een hoogte van slechts 5,5° boven de horizon, in het zuidoosten. Op dit moment staat de Maan 8,4° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt om 07:06 op, 1,1 uur voor de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan is nu 17,5°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is noodzakelijk. Een verrekijker is nodig om de Maan te vinden. Anders dan de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende kalenders, als indicator van het begin van een maand. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. 23:32:  Van 23:32 tot 7:32 uur (08/02) staan alle Galileïsche manen ten oosten van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat boven de zuidelijke horizon, op een hoogte van 42° en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 42° onder de horizon en het is donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. Zie ook het slingerdiagram voor de manen van Jupiter. maandag 8 februari 07:30:  Jupiters satelliet Io staat 5,4” ten zuiden van Europa. Jupiter staat boven de westzuidwestelijke horizon, op een hoogte van 17°. De Zon staat 7° onder de horizon en het schemert. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 15:39:  Het is Nieuwe Maan. Vanaf de Aarde gezien staat de Maan in dezelfde richting als de Zon, zodat de verre kant van de Maan wordt verlicht en de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is. Bovendien is de Nieuwe Maan alleen overdag boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. Doordat de Maan zowel minimaal verlicht is, als 's nachts onder de horizon staat, zijn de dagen rond Nieuwe Maan een goed moment voor het waarnemen van deepsky-objecten. Er vindt in onze streken geen zonsverduistering plaats, doordat de Maan 2,2° ten noorden langs de Zon beweegt. dinsdag 9 februari 18:13:  Als het weer meewerkt is het vanavond, sinds de laatste Nieuwe Maan, de eerste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is 1,1 dagen (27 uur) na Nieuwe Maan; de Maan is wassend en voor 1,7% verlicht. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt slechts 0,6’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 18:17 uur in het sterrenbeeld Waterman, op een hoogte van slechts 6,2° boven de horizon, in het westzuidwesten. Op dit moment staat de Maan 13,2° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan gaat om 19:08 onder, 1,5 uur na de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 14,9°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel te zien. In verschillende traditionele kalenders luidt de eerste verschijning van de jonge maansikkel het begin van een nieuwe maand in; ons woord maand komt dan ook van Maan. Daarnaast is een smalle maansikkel een mooi gezicht. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan. woensdag 10 februari 00:58:  Vannacht zijn overgangen van Ganymedes en zijn schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De schaduwovergang begint om 0:58 uur, wanneer Ganymedes' schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 6:44 uur, wanneer Ganymedes de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Ganymedes voor de Jupiterschijf verschijnt (03:37 uur) en Ganymedes' schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (om 04:19 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. donderdag 11 februari 03:41:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het dichtst bij de Aarde ligt: het perigeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 364360 km. Door de geringere afstand lijkt de Maan nu groter aan de hemel te staan dan gemiddeld: 32’47,8”. De Maan is op dit moment wassend, voor 14% verlicht en is aan het begin van de avond te zien, kort na zonsondergang. Het kaartje toont de Maan om 18:20 uur in het sterrenbeeld Vissen, op 27° boven de horizon, in het zuidwesten. Al met een verrekijker, het liefst op statief, zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. vrijdag 12 februari 03:01:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 3:01 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 7:00 uur, wanneer Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (04:15 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (05:50 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 06:50:  Van 6:50 tot 7:00 uur zijn Io's schaduw en Europa gelijktijdig te zien op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 20° boven de horizon, in het westzuidwesten. De Zon staat 11° onder de horizon. Voor het waarnemen van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. zaterdag 13 februari 00:42:  Jupiters satelliet Europa staat 10,8” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 37° boven de horizon, in het zuidoosten. De Zon staat 51° onder de horizon en het is goed donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al voldoende. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 05:30:  De planetoïde 52 Europa is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Leeuw, heeft nu een schijnbare helderheid van slechts +10,0m en kan alleen met een behoorlijke telescoop worden waargenomen. Europa bereikt een maximale hoogte boven de horizon van circa 54°. Dit gebeurt rond 00:59 uur, en geldt strikt genomen voor een waarnemer in Utrecht. Klik op het kaartje hiernaast voor een grotere kaart, met de positie van de planetoïde en sterren tot magnitude +10,5m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Europa. 20:32:  De ster ξ 1 Ceti, een ster van magnitude +4,4 in het sterrenbeeld Walvis, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de onverlichte rand van de Maan om 20:32 uur. Om 21:21 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 32° boven de horizon, bij de uittrede is dat 25°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 33% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. zondag 14 februari 01:19:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. De schaduwovergang begint om 1:19 uur, op het moment dat Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 4:06 uur, op het moment dat Io de schijf van Jupiter weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (om 01:52 uur) en Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (03:34 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 01:50:  Jupiters satelliet Io staat op 11,2” ten noorden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 42° boven de horizon, in het zuidzuidoosten en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 50° onder de horizon en het is goed donker. Voor het waarnemen van de Galileïsche manen is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. maandag 15 februari 08:46:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Om de Maan waar te nemen door een verrekijker of telescoop is de tijd rond (en met name voor) Eerste Kwartier zeer geschikt. Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het maanoppervlak krijgt daarmee, bekeken door een kijker, een duidelijk driedimensionaal karakter. 12:54:  De planetoïde 5 Astraea is in oppositie. De planetoïde, die in het sterrenbeeld Leeuw staat, heeft tijdens de oppositie een helderheid van +8,7m en moet met een telescoop worden waargenomen. Voor een waarnemer in Utrecht staat Astraea rond 00:57 uur in het zuiden, op circa 51° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +9,7m. Kijk voor meer details over de oppositie van Astraea op deze pagina. dinsdag 16 februari Februari is een goede maand om het sterrenstelsel M81, ook bekend als Bode's nevel, te bekijken. M81 is te vinden in het sterrenbeeld Grote Beer, heeft een magnitude van 6,9m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 25,7’. Dit is een circumpolair object en staat om 00:57 uur aan het hoogste punt, op een hoogte van 73°. Om een relatief helder, maar vaag hemellichaam als dit sterrenstelsel te kunnen zien is een verrekijker op statief weliswaar voldoende, maar een telescoop is nodig om details weer te geven. Zie deze detailpagina voor M81 voor meer gegevens. Gegevens van ruim 1200 andere deepsky-objecten zijn te vinden via de pagina Gegevens van sterrenbeelden. Foto: DSS. 02:00:  De Maan staat 34' ten zuiden van Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). De dichtste nadering gebeurt om 08:51, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 2 uur, of op 16 februari rond 18:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval zo'n 7° boven de westnoordwestelijke horizon, op een afstand van 4,7° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op circa 52° boven de zuidzuidoostelijke horizon, 5,6° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 62% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel. donderdag 18 februari 22:44:  Jupiters satelliet Io staat op 4,9” ten zuiden van Europa. Jupiter staat in het oostzuidoosten op een hoogte van 26° boven de horizon. De Zon staat 42° onder de horizon en het is donker. Om de manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker genoeg. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. vrijdag 19 februari 20:04:  Van 20:04 tot 5:55 uur (20/02) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 41° boven de zuidzuidoostelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 49° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. 23:56:  De ster 1 Cancri, een ster van magnitude +5,8 in het sterrenbeeld Kreeft, wordt bedekt door de Maan. De ster wordt bedekt door de dunne onverlichte rand van de Maan om 23:56 uur. Om 01:11 uur wordt deze weer zichtbaar aan de verlichte maanrand. De Maan staat bij de intrede 51° boven de horizon, bij de uittrede is dat 43°, voor een waarnemer in Utrecht. De Maan is voor 92% verlicht, wat het niet gemakkelijker maakt om de bedekking waar te nemen. Zie deze tabel voor details van de bedekking voor een aantal locaties in Nederland en België. zaterdag 20 februari 03:50:  De Galileïsche maan Europa staat 10,4” ten noorden van Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 39° boven de horizon, in het zuidzuidwesten. De Zon staat 36° onder de horizon en het is donker. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zondag 21 februari 03:12:  Vannacht is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De schaduwovergang begint om 3:12 uur, op het moment dat Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 5:50 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is waar te nemen hoe Io voor de Jupiterschijf verschijnt (om 03:36 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (05:27 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. 18:22:  Mercurius is in het aphelium. De afstand van de planeet tot de Zon is op dit moment groter dan gemiddeld: circa 0,467AE, of zo'n 69,817 miljoen km. Vanaf Mercurius lijkt de Zon circa 2,1 maal zo groot als vanaf de Aarde. De planeet ontvangt door de geringere afstand tot de Zon ongeveer 4,5 maal meer licht en warmte dan de Aarde. 18:47:  De Maan bedekt ξ Leonis, een ster van magnitude +5,0 in het sterrenbeeld Leeuw. De ster verdwijnt om 18:47 achter de zeer dunne onverlichte maanrand en komt om 19:52 uur weer tevoorschijn aan de verlichte kant van de Maan. Een waarnemer in Utrecht ziet de Maan aan het begin op een hoogte van 15° staan, aan het einde van de bedekking op 24°. De Maan is voor 99% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking er niet gemakkelijker op maakt. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 21:49:  In de nacht van 21 op 22 februari is een bedekking door de Jupiterschijf en een verduistering door de Jupiterschaduw van Callisto voor een groot deel waar te nemen. De verschijnselen beginnen om 21:49 uur met het einde van de verduistering, op het moment dat Callisto uit Jupiters schaduw tevoorschijn komt, en duurt tot 0:37 uur, wanneer Callisto weer van achter Jupiter tevoorschijn komt. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Callisto achter Jupiter verdwijnt (22:56 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. maandag 22 februari 00:23:  Tot 0:37 zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Europa en Ganymedes zichtbaar. 03:02:  Van 3:02 tot 7:06 uur nemen we alle grote Jupitermanen ten oosten van de planeetschijf waar. Van binnen naar buiten: Callisto, Io, Europa en Ganymedes. Jupiter staat op een hoogte van 30° boven de zuidwestelijke horizon. De Zon staat 25° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een verrekijker op statief al genoeg. 06:45:  De Maan staat 3,2° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering vindt om 12:50 plaats, onder de horizon voor een waarnemer in de Benelux en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 6:45 uur, of op 22 februari rond 18:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westen, circa 7° boven de horizon, 4,8° van elkaar vandaan. In het tweede geval staan de twee hemellichamen boven de oostelijke horizon, op een hoogte van circa 8°, zo'n 4,8° van elkaar vandaan. De Maan is voor ongeveer 100% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 19:20:  Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. We zien hierdoor de Maan vrijwel de hele nacht, en de verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. 21:40:  In de nacht van 22 op 23 februari is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. De schaduwovergang begint om 21:40 uur, wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 0:16 uur, wanneer Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is te zien hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (om 22:02 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 23:56 uur). Voor het bekijken van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Van 21:40 tot 22:25 uur zijn meerdere overgangen van manen en hun schaduwen tegelijk te zien op Jupiters planeetschijf. Van 21:40 tot 21:45 uur zijn Io's schaduw, Europa en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat op een hoogte van 20° boven de horizon, in het oostzuidoosten. De Zon staat 33° onder de horizon en het is goed donker. Tussen 21:45 en 22:02 uur zijn Io's schaduw en Europa zichtbaar op Jupiters schijf. Tussen 22:02 en 22:25 uur zijn Io, Io's schaduw en Europa zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat intussen in het oostzuidoosten op een hoogte van 25° boven de horizon. De Zon staat intussen 37° onder de horizon en het is donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. dinsdag 23 februari 03:43:  De Maan bedekt 48 Leonis, een ster met een helderheid van +5,1m in het sterrenbeeld Leeuw. Om 03:43 uur verdwijnt de ster achter de verlichte rand van de Maan en om 04:36 komt deze weer tevoorschijn, nu aan de zeer dunne onverlichte maanrand. Bij het begin van de bedekking staat de Maan te Utrecht 34° boven de horizon, bij het einde 28°. De Maan is voor 100% verlicht, wat het waarnemen van de bedekking erg lastig maakt. Deze tabel toont de details van de bedekking voor een aantal plaatsen in Nederland en België. woensdag 24 februari 03:33:  De Maan staat 2,4° ten zuidwesten van Jupiter (-2,0m), in het sterrenbeeld Leeuw. De dichtste nadering gebeurt om 03:33, in onze streken op een hoogte van 38° boven de horizon, in het zuidzuidwesten en is dus goed te zien. De Maan is voor 98% verlicht. vrijdag 26 februari 00:56:  De Galileïsche maan Io staat 4,6” ten zuiden van Europa. Jupiter staat op een hoogte van 42° boven de zuidzuidoostelijke horizon en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 47° onder de horizon en het is donker. Zie ook de figuur hiernaast en de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer informatie. 23:15:  De Maan staat 4,3° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering vindt om 22:38 plaats, bij ons op 1° hoogte boven de horizon, in het oostzuidoosten. De samenstand is te zien rond 23:15 uur. Het tweetal staat dan zo'n 6° boven de oostzuidoostelijke horizon, op een afstand van 4,4° van elkaar. De Maan is voor 85% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel. zaterdag 27 februari 04:28:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tot de Maan bedraagt op dit moment 405383 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’28,6”), door de grotere afstand. De Maan is op dit moment afnemend, voor 82% verlicht en is vooral laat in de nacht (in het (zuid)oosten) en 's ochtends vroeg (ongeveer in het zuiden) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 03:54 uur in het sterrenbeeld Maagd, op 30° boven de horizon, in het zuiden. Met een verrekijker, het liefst op statief, zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. zondag 28 februari 03:03:  Tot 3:08 zijn van de Galileïsche manen van Jupiter alleen Io en Callisto zichtbaar. 16:47:  Neptunus is in conjunctie met de Zon en beweegt vanaf de Aarde gezien er achterlangs. De planeet is hierdoor op dit moment onzichtbaar. In deze positie staan Neptunus, de Zon en de Aarde op één lijn. De planeet beweegt vanaf de Aarde gezien niet exact achter de Zon langs, maar 0,8° ten zuiden ervan, en wordt niet bedekt door de Zon. In conjunctie staat een buitenplaneet op maximale afstand (30,9 AE, ofwel 4630 miljoen km) van de Aarde en heeft een minimale schijnbare diameter (2,2”). maandag 29 februari Het is vandaag 29 februari: schrikkeldag. Een schrikkeljaar, een jaar dat een 29e februari kent en hierdoor 366 dagen telt in plaats van 365, komt ongeveer eens in de vier jaar voor. Dit zijn alle jaren die deelbaar zijn door vier, behalve de eeuwjaren, tenzij een eeuwjaar deelbaar is door 400. Zo zijn 2012, 2016 en 2020 schrikkeljaren (deelbaar door vier en geen eeuwjaar), 1900 en 2100 niet (eeuwjaren die niet deelbaar zijn door 400) en de jaren 2000 en 2400 juist weer wel (deelbaar door 400). Hierdoor zijn er in iedere periode van 400 jaar 97 schrikkeldagen. De gemiddelde jaarlengte van onze Gregoriaanse kalender komt daarmee op (400x365+97)/400 = 365,24250 dagen, slechts 26,8 seconden langer dan een tropisch jaar (365,24219 dagen). De laatste keer dat maandag 29 februari voorkwam was in 1988, de volgende keer zal in 2044 zijn. 21:32:  In de nacht van 29 februari op 1 maart is een overgang van de Jupitermaan Europa en van Europa's schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel waar te nemen. De schaduwovergang begint om 21:32 uur, wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en duurt tot 0:41 uur, op het moment dat Europa de schijf van Jupiter weer verlaat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa voor de Jupiterschijf verschijnt (om 21:57 uur) en Europa's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat (00:21 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. 23:34:  In de nacht van 29 februari op 1 maart is een overgang van de Jupitermaan Io en van Io's schaduw over de planeetschijf van Jupiter volledig te zien. Om 23:34 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 1:59 uur, op het moment dat Io de Jupiterschijf weer achter zich laat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io de schijf van Jupiter betreedt (om 23:45 uur) en Io's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat (01:49 uur). Voor meer details en andere verschijnselen, zie deze tabel. Tussen 23:34 en 0:41 uur zijn verschillende overgangen van manen en hun schaduwen tegelijk te zien op Jupiters planeetschijf. Tussen 23:34 en 23:45 uur zijn Io's schaduw, Europa en Europa's schaduw gelijktijdig zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat boven de zuidoostelijke horizon, op een hoogte van 39°. De Zon staat 43° onder de horizon en het is goed donker. Tussen 23:45 en 0:21 uur zijn Io, Io's schaduw, Europa en Europa's schaduw te zien op Jupiters schijf. Tussen 0:21 en 0:41 uur zijn Io, Io's schaduw en Europa zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat inmiddels boven de zuidzuidoostelijke horizon, op een hoogte van 42° en de planeet is gemakkelijk te vinden. De Zon staat 45° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een redelijk grote telescoop nodig.

Meer hemelverschijnselen Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor maart 2016 De astrokalender voor het jaar 2016 Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via

Planetenparade   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden