Planetenparade   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden    

Astrokalender voor mei 2015 Tijdstippen zijn in Midden-Europese zomertijd (MEZT) zaterdag 2 mei 05:00:  De Maan staat 2,8° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 14:26, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 5 uur, of op 2 mei rond 21:45 uur. De twee objecten staan in het eerste geval in het westzuidwesten, op een hoogte van ongeveer 4°, op een afstand van 6,2° van elkaar. In het andere geval is de samenstand te zien op een hoogte van ongeveer 18° in het zuidoosten, zo'n 4,6° van elkaar vandaan. De Maan is voor ongeveer 97% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en deepsky-objecten, zie Vannacht aan de hemel. 23:33:  In de nacht van 2 op 3 mei zijn een bedekking door de planeetschijf van Jupiter en verduistering van Ganymedes volledig waar te nemen. De verschijnselen beginnen om 23:33 uur met het einde van de bedekking, op het moment dat Ganymedes van achter de planeet tevoorschijn komt, en eindigt om 1:05 uur, wanneer Ganymedes in de schaduw van Jupiter verdwijnt. Voor het bekijken van een bedekking is een (kleine) telescoop nodig, voor het volgen van een verduistering is een stabiele verrekijker voldoende. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. maandag 4 mei 01:39:  De Galileïsche maan Io staat slechts 0,55” ten noorden van Europa. Io wordt voor 35% bedekt door Europa. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 05:42:  Het is Volle Maan. De Maan staat tegenover de Zon aan de hemel. Hierdoor is de Maan vrijwel de hele nacht zichtbaar. De verlichte kant van de Maan is naar de Aarde gekeerd. Hoewel de Volle Maan veel opvallender is dan iedere andere maanfase, is dit niet het beste moment om de Maan waar te nemen. Voor een waarnemer in het midden van het deel van de Maan dat naar de Aarde toe gekeerd is staat de Zon in het zenit, en doordat het zonlicht vanuit de richting van de Aarde komt zien we vanaf de Aarde geen schaduwen van bergen en kraters, zodat er nauwelijks contrast is in het maanbeeld. Daar komt nog bij dat de Volle Maan andere, zwakkere hemelobjecten overstraalt, zodat deze niet of nauwelijks zichtbaar zijn. dinsdag 5 mei 01:41:  De Galileïsche maan Europa staat op slechts 0,89” ten noorden van Callisto. Europa wordt voor 18% bedekt door Callisto. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief voldoende, maar om de bedekking te kunnen volgen is een telescoop met redelijke diameter vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 23:15:  De Maan staat 1,5° ten noorden van Saturnus (+0,3m), in het sterrenbeeld Schorpioen. De dichtste nadering gebeurt om 17:38, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon en bovendien bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 23:15 uur. Het tweetal staat dan in het zuidoosten, circa 5° boven de horizon, op een afstand van 3,4° van elkaar. De Maan is voor 97% verlicht. 23:53:  Jupiters satelliet Europa staat slechts 0,77” ten noorden van Ganymedes. Europa wordt voor 40% bedekt door Ganymedes. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede, stabiele verrekijker op statief genoeg, maar om details van de bedekking te zien is een flinke telescoop nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. woensdag 6 mei 22:15:  In de nacht van 6 op 7 mei is een overgang van Io's schaduw en van de maan zelf over de planeetschijf van Jupiter voor een groot deel te zien. De schaduwovergang begint om 22:15 uur, wanneer Io's schaduw op het oppervlak van Jupiter verschijnt, en eindigt om 0:33 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is waar te nemen hoe Io de Jupiterschijf verlaat (23:16 uur). Voor het waarnemen van een overgang of een schaduwovergang is een redelijk grote telescoop nodig. Voor meer details, zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter. donderdag 7 mei 06:50:  Mercurius is in grootste oostelijke elongatie en te vinden aan de avondhemel. Mercurius staat op een afstand van 21°11’ ten oosten van de Zon, beweegt achter de Zon aan en gaat 's avonds na de Zon onder. De helderheid van de binnenplaneet is +0,5m, hij is voor 35% verlicht en zijn schijnbare diameter is 8,0”. Aan het einde van de burgerlijke schemering, rond 21:54 uur, staat Mercurius nog 11° boven de horizon, in het westnoordwesten. Deze avondverschijning is dus gunstig (voor meer uitleg over de wisselende zichtbaarheid van Mercurius, zie Waardoor zijn Mercurius en Venus soms ver van de Zon slecht zichtbaar? in de veelgestelde vragen). Mercurius gaat 02:13 uur na de Zon onder (om 23:27 uur). Zie ook de horizonkaart voor deze avondverschijning. De grootte van het stipje op de kaart geeft de helderheid weer. Mercurius is helderder voor de grootste avondelongatie dan erna. Bij het waarnemen van Mercurius kan een verrekijker van pas komen. Zie de tabel Grootste elongaties van Mercurius voor meer elongaties. 16:00:  Het maximum van de meteorenzwerm η-Aquariden vindt vandaag plaats. Rond 09:00 uur staat de radiant van de zwerm in het hoogste punt (op 37°) aan de hemel. Onder ideale omstandigheden zijn er van deze zwerm zo'n 30 meteoren per uur te verwachten. De meteoren zijn snel en hebben nalichtende sporen. Rond 05:15 uur gaat het schemeren en om 05:57 uur komt de Zon op. De Maan komt om 00:29 uur op, is voor ongeveer 85% verlicht en kan flink storen; de zwakkere meteoren zullen hierdoor dit jaar niet zichtbaar zijn. Het beste moment om η-Aquariden waar te nemen is rond 04:45 uur (zie het kaartje). De radiant staat op dat moment zo'n 13° boven de oostzuidoostelijke horizon; niet erg gunstig. Er is dan bij ons ieder uur niet meer dan één meteoor zichtbaar van deze zwerm. In totaal zijn er, door meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren, circa 4 meteoren per uur zichtbaar. De piek van deze zwerm is relatief hoog en de duur van het maximum is met 11 dagen vrij lang, zodat er in totaal zeer veel meteoren te zien zijn. Er is geen speciale apparatuur nodig om meteoren waar te kunnen nemen. Wanneer het helder is volstaat het blote oog, terwijl een ligstoel en warme kleding voor extra comfort kunnen zorgen. Zie de pagina η-Aquariden 2015 voor meer details voor deze zwerm. Zie ook Wat zijn vallende sterren? en Hoe kan ik meteoren waarnemen? in de veelgestelde vragen. vrijdag 8 mei 21:56:  Tussen 21:56 en 1:52 uur (09/05) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Europa, Io, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 30° boven de horizon, in het westen. De Zon staat 17° onder de horizon en het is goed donker. Om de Galileïsche manen van Jupiter te bekijken is een stabiele verrekijker voldoende. zondag 10 mei 23:35:  In de nacht van 10 op 11 mei zijn overgangen van de schaduw van Europa en Europa zelf over de planeetschijf van Jupiter bijna helemaal waar te nemen. Om 23:35 uur zien we het begin van de schaduwovergang wanneer Europa's schaduw de schijf van Jupiter betreedt, en eindigt om 2:28 uur, op het moment dat Europa's schaduw de Jupiterschijf weer achter zich laat. Tussen beide gebeurtenissen in is te zien hoe Europa de Jupiterschijf verlaat (23:55 uur). Zie de tabel Verschijnselen van de manen van Jupiter voor meer details. maandag 11 mei 12:36:  De Maan is in de fase van Laatste Kwartier. De linker helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is vooral in de late nacht en vroege ochtend zichtbaar. Rond, en vooral na Laatste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan gaat de Zon net onder. De lange schaduwen van de bergen en kraterranden brengen een extra diepte-effect met zich mee en het oppervlak van de Maan krijgt daarmee een driedimensionaal karakter, gezien door een kijker. Zie ook de maandelijkse maanfasekalender. 21:45:  Mars staat 3,8° ten zuiden van de Pleiaden, in het sterrenbeeld Stier (+1,6m). De dichtste nadering vindt om 09:59 plaats, bij ons op een hoogte van 34°, maar bij daglicht. De samenstand is alleen met veel moeite zichtbaar op 11 mei rond 21:45 uur, of op 12 mei rond 21:45 uur. Het tweetal staat in het eerste geval boven de westnoordwestelijke horizon, op een hoogte van ongeveer 4°, op een afstand van 3,8° van elkaar. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 4° in het westnoordwesten, zo'n 3,8° van elkaar vandaan. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De helderheid van Mars is nu +1,7m. woensdag 13 mei De maand mei is zeer geschikt om de bolhoop M5 waar te nemen. De bolhoop is te vinden in het sterrenbeeld Slang, heeft een helderheid van 5,8m en een schijnbare afmeting van 17,4’. Het object komt om 19:27 uur op, gaat om 07:50 uur onder en staat om 01:40 uur in het hoogste punt aan de hemel, op 40° boven de horizon. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Zie voor andere mooie en opvallende deepsky-objecten de pagina Deepsky-objecten per maand. Foto: DSS. 01:46:  Totdat Jupiter laag boven de horizon staat (rond 02:39) zijn van de grote Jupitermanen alleen Europa en Ganymedes zichtbaar. 22:54:  In de nacht van 13 op 14 mei zijn overgangen van Io en haar schaduw over de planeetschijf van Jupiter in zijn geheel te zien. Om 22:54 uur zien we het begin van de overgang wanneer Io voor de Jupiterschijf verschijnt, en eindigt om 2:28 uur, wanneer Io's schaduw het Jupiteroppervlak weer verlaat. In de tussentijd is te zien hoe Io's schaduw de schijf van Jupiter betreedt (00:10 uur) en Io de Jupiterschijf weer achter zich laat (om 01:12 uur). Zie deze tabel voor meer details en andere verschijnselen. vrijdag 15 mei 02:18:  De Maan staat in het perigeum; het punt van zijn baan om de Aarde dat het dichtst bij de Aarde ligt. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 366024 km. De schijnbare diameter van de Maan is groter dan gemiddeld (32’38,8”), door de kleinere afstand. De Maan is op dit moment krimpend, voor 8% verlicht en is kort voor zonsopkomst, dus tegen het einde van de nacht, zichtbaar. Het kaartje toont de Maan om 05:04 uur in het sterrenbeeld Vissen, op een hoogte van slechts 3,7° boven de oostelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn kraters te zien, met name op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan. 23:45:  De Galileïsche maan Io staat 1,2” ten zuiden van Europa. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 0,35”. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede verrekijker op statief nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. zaterdag 16 mei 05:59:  Als het weer meewerkt is vanochtend, voor de volgende Nieuwe Maan, de laatste keer dat we de dunne maansikkel kunnen waarnemen. Het is op dit moment 2,2 dagen voor Nieuwe Maan; de Maan is voor 5,4% verlicht en afnemend. De schijnbare breedte van de maansikkel bedraagt 1,8’ en is met moeite aan het eind van de nacht, kort voor zonsopkomst, zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 05:27 uur in het sterrenbeeld Vissen, op slechts 2,6° boven de oostelijke horizon. Op dit moment staat de Maan 7,2° hoger aan de hemel dan de Zon. De Maan komt om 05:04 op, 0,7 uur voor de Zon. De schijnbare afstand tussen Zon en Maan is nu 26,9°. Een waarneemplaats met vrije blik op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te zien. In tegenstelling tot de laatste maansikkel is het waarnemen van de eerste, jonge maansikkel belangrijk voor een verschillende traditionele kalenders, om het begin van een nieuwe maand aan te duiden. De laatste dunne maansikkel is gewoon een mooi verschijnsel aan de sterrenhemel. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan. maandag 18 mei 00:04:  De planetoïde 532 Herculina is in oppositie. Het kleine planeetje, in het sterrenbeeld Slang, heeft nu een schijnbare magnitude van slechts +9,1m. Er is daarom een telescoop met redelijke opening nodig om het object te kunnen zien. Voor een waarnemer in Utrecht staat Herculina rond 01:55 uur in het zuiden, op circa 40° boven de horizon. De kaart (zie hiernaast) toont de positie van de planetoïde en sterren tot een helderheid van +10,1m. Kijk op deze detailpagina voor meer informatie over de oppositie van Herculina. Zie de pagina Planetoïden in 2015 voor meer gegevens van planetoïden. 05:22:  De Maan staat 4.7° ten zuiden van de Zon. De dichtste nadering vindt plaats om 05:22 op 5° onder de horizon en in de schemering. Van de samenstand is natuurlijk niets te zien. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 06:13:  Het is Nieuwe Maan. De Maan staat vanaf de Aarde gezien in de richting van de Zon, zodat de donkere kant van de Maan naar de Aarde gekeerd is en de verre zijde van de Maan wordt verlicht. Daarnaast staat de Nieuwe Maan alleen bij daglicht boven de horizon. De Maan is door deze combinatie van oorzaken op dit moment onzichtbaar. De nachten rond Nieuwe Maan zijn donkerder dan gemiddeld en de week rond Nieuwe Maan is uitermate geschikt om deepsky-objecten waar te nemen. De Maan beweegt 4,7° ten zuiden langs de Zon, en er vindt bij ons geen eclips plaats. 19:29:  De Maan staat 5.3° ten zuiden van Mars (+1.7m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 19:29 plaats, in de Lage Landen op een hoogte van 20°, maar bij daglicht. Vanuit onze streken is er van de samenstand niet veel te zien. dinsdag 19 mei 03:49:  Mercurius is stationair in ecliptische lengte. De planeet keert zijn bewegingsrichting ten opzichte van de sterren om en gaat tegen de gangbare richting in bewegen. Voor een binnenplaneet gebeurt dit tussen de grootste oostelijke elongatie en benedenconjunctie. Zie de applet Planeetverschijnselen voor meer verschijnselen van Mercurius. 04:01:  De Maan bedekt Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier (+0,9m). Het maximum van de bedekking gebeurt om 04:01, voor een waarnemer in onze streken onder de horizon. De duur van de bedekking is circa 43 minuten gezien vanuit Utrecht. De samenstand is vanuit de Benelux niet of nauwelijks zichtbaar. Zie de detailpagina voor meer gegevens over deze bedekking. 22:00:  De Maan staat 6,4° ten zuiden van Mercurius (+1,9m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt om 10:03 plaats, bij ons op een hoogte van 28°, maar bij daglicht. De samenstand is met veel moeite te zien rond 22 uur. Het tweetal staat dan in het westnoordwesten, op een hoogte van ongeveer 6°, op een afstand van 9,0° van elkaar. De Zon staat slechts 4° onder de horizon. De Maan is voor 4% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en planeten te zien zijn. 22:01:  Vanavond kunnen we, onder gunstige omstandigheden, de eerste maansikkel zien na de afgelopen Nieuwe Maan. Het is op dit moment 1,7 dagen na Nieuwe Maan; de Maan is voor 3,6% verlicht en wassend. De maansikkel heeft een breedte aan de hemel van 1,1’ en hij is kort na zonsondergang zichtbaar. Bijgaand kaartje toont de Maan om 22:16 uur in het sterrenbeeld Stier, op een hoogte van slechts 3,5° boven de westnoordwestelijke horizon. De Zon staat nu 10,8° lager aan de hemel dan de Maan. De Maan gaat om 22:49 onder, 1,3 uur na de Zon. De afstand aan de hemel tussen Zon en Maan bedraagt 21,9°. Een waarneemplaats met goed zicht op de horizon is aan te bevelen. Een eenvoudige verrekijker kan van pas komen om de dunne sikkel gemakkelijker te vinden. In verschillende traditionele kalenders begint een maand bij de eerste verschijning van de dunne maansikkel na Nieuwe Maan; ons woord maand komt dan ook van Maan. Los daarvan ziet een jonge maansikkel aan de hemel er fraai uit. Meer verschijningen en uitleg zijn te vinden op de pagina Eerste en laatste maansikkels. Zie ook de interactieve applet Verschijnselen van de Maan en het hoofdstuk De Maan voor meer informatie over de Maan. woensdag 20 mei 23:37:  Van 23:37 tot 2:08 uur zijn meerdere overgangen van manen en hun schaduwen tegelijk te zien op Jupiters planeetschijf. Tussen 23:37 en 0:51 uur zijn Ganymedes' schaduw en Callisto gelijktijdig zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat boven de westelijke horizon, op een hoogte van 20°. De Zon staat 16° onder de horizon en het is goed donker. Van 0:51 tot 2:06 uur zijn Io, Ganymedes' schaduw en Callisto zichtbaar op de schijf van Jupiter. Jupiter staat op een hoogte van 9° boven de westnoordwestelijke horizon, en goed zicht op de horizon is nodig om dit te kunnen zien. De Zon staat nu 18° onder de horizon en het is goed donker. Tussen 2:06 en 2:08 uur zijn Io, Io's schaduw, Ganymedes' schaduw en Callisto zichtbaar op Jupiters schijf. Jupiter staat inmiddels op een hoogte van 3° boven de westnoordwestelijke horizon. Een waarneemplaats met een vrije blik op de horizon is hierdoor noodzakelijk. De Zon staat 18° onder de horizon en het is goed donker. Voor het bekijken van een (schaduw)overgang is een telescoop met redelijk grote opening nodig. donderdag 21 mei 01:58:  De Galileïsche maan Io staat 1,1” ten zuiden van Callisto. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. De afstand tussen de randen van de twee maantjes bedraagt 0,07”. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. 22:30:  De Maan staat 8,4° ten zuiden van Venus (-3,8m), in het sterrenbeeld Tweelingen. De dichtste nadering gebeurt om 18:12, in onze streken op 55° hoogte, maar bij daglicht. Bekijk de samenstand rond 22:30 uur. De twee objecten staan dan in het westen, op een hoogte van ongeveer 19°, op een afstand van 8,7° van elkaar. De Maan is voor 16% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. vrijdag 22 mei 22:21:  Tussen 22:21 en 2:01 uur (23 mei) staan alle Galileïsche manen ten westen van Jupiter. In toenemende afstand van de planeet staan Io, Europa, Ganymedes en Callisto. Jupiter staat op een hoogte van 19° boven de horizon, in het westen. De Zon staat 15° onder de horizon en het is goed donker. zaterdag 23 mei 03:35:  Saturnus is in oppositie. De planeet staat nu tegenover de Zon aan de hemel, is daardoor de hele nacht zichtbaar en staat bovendien relatief dicht bij de Aarde. Dat laatste zorgt ervoor dat de planeet zowel groot als helder aan de hemel staat. Dit is een ideaal moment om Saturnus waar te nemen. Saturnus is met het blote oog als een heldere “ster” vrij gemakkelijk aan de hemel te vinden. Al met een verrekijker op een statief zijn de beroemde ringen van de reuzenplaneet te onderscheiden. Met een telescoop kunnen meer details, zoals de schaduw van de ring op de planeet en de scheidingen in de ringen worden waargenomen, evenals de grootste manen van Saturnus. Zie de maandelijkse slingerdiagrammen voor de manen van Saturnus. De helderheid van Saturnus bedraagt +0,2m, zijn schijnbare diameter is 18,5”. We vinden de planeet in het sterrenbeeld Weegschaal. De planeet staat rond 01:38 uur in het zuiden, op een hoogte van slechts 20° boven de horizon, voor een waarnemer in Utrecht, zie deze hemelkaart. Voor meer informatie over de positie en zichtbaarheid van de planeet, zie het hoofdstuk Saturnus. De pagina opposities van Saturnus bevat meer details voor deze en andere opposities van Saturnus. Op die pagina zijn ook oppositiekaarten te vinden. zondag 24 mei 01:00:  De Maan staat 5,8° ten zuiden van Jupiter (-1,6m), in het sterrenbeeld Kreeft. De dichtste nadering vindt om 06:52 plaats, bij ons onder de horizon en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 1 uur, of op 24 mei rond 22:15 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westnoordwesten, circa 8° boven de horizon, 6,6° van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen op een hoogte van ongeveer 35° in het westzuidwesten, 9,4° van elkaar verwijderd. De Zon staat slechts 5° onder de horizon. De Maan is voor ongeveer 38% verlicht. Voor de zichtbaarheid van Maan en planeten, zie Vannacht aan de hemel. maandag 25 mei 01:30:  De Maan staat 4,3° ten zuiden van Regulus, de helderste ster van het sterrenbeeld Leeuw (+1,4m). De dichtste nadering gebeurt om 10:50, onder de horizon voor een waarnemer in de Lage Landen en bovendien bij daglicht. De samenstand is te zien rond 1:30 uur, of op 25 mei rond 22:30 uur. Het tweetal staat in het eerste geval in het westen, circa 8° boven de horizon, 6,9° van elkaar verwijderd. In het tweede geval staan de twee hemellichamen in het zuidwesten, op zo'n 35° boven de horizon, 6,9° van elkaar verwijderd. De Maan is voor ongeveer 47% verlicht. De pagina Vannacht aan de hemel toont wanneer de Maan en deepsky-objecten te zien zijn. 19:19:  De Maan is in de fase van Eerste Kwartier. De rechter helft van de Maan is nu verlicht en de Maan is met name 's avonds zichtbaar. Rond, en vooral voor Eerste Kwartier is een goed moment om het maanoppervlak waar te nemen; Op de grens tussen het verlichte en het donkere deel van de Maan komt de Zon net op. Hierdoor werpen bergen en kraterranden lange schaduwen, wat een extra diepte-effect veroorzaakt, en de Maan is daarmee duidelijk meer dan een gladde schijf, gezien door een verrekijker of telescoop. Zie ook: Hoe ontstaan de fasen van de Maan? in de veelgestelde vragen. woensdag 27 mei Deze tijd van het jaar is prima geschikt om de bolhoop M80 op te zoeken. M80 is te vinden in het sterrenbeeld Schorpioen, heeft een helderheid van 7,2m en zijn schijnbare afmeting bedraagt 8,9’. Het object komt om 21:52 uur op, gaat om 05:31 uur onder en staat om 01:44 uur in het hoogste punt aan de hemel, op slechts 15° boven de horizon. Een waarneemplaats met ongehinderde blik op de zuidelijke horizon is hierdoor een vereiste om M80 goed te kunnen zien. Om een donker moment zonder Maan te vinden kunnen de schemerdiagrammen in het hoofdstuk De Zon van pas komen. Om een relatief helder en scherp object als deze bolhoop waar te nemen is een verrekijker op statief al voldoende, maar met een kleine telescoop zijn uiteraard meer details te zien. Foto: DSS. 00:12:  De Maan is in het punt van zijn baan dat het verst van de Aarde ligt: het apogeum. De afstand tussen de Aarde en de Maan bedraagt 404244 km. De schijnbare diameter van de Maan is kleiner dan gemiddeld (29’33,6”), door de grotere afstand. De Maan is wassend, voor 53% verlicht en is met name 's avonds (in het zuiden) en in de vroege nacht (in het westen) goed te zien. Het kaartje toont de Maan om 22:28 uur in het sterrenbeeld Leeuw, op een hoogte van 35° boven de zuidwestelijke horizon. Met een verrekijker op een statief zijn, vooral op de grens tussen licht en donker op de Maan, de maankraters goed te zien. Zie de applet Verschijnselen van de Maan voor meer gegevens. 02:41:  De ster 75 Leonis, een ster met een helderheid van +5,2m in het sterrenbeeld Leeuw, wordt bedekt door de Maan. Vanuit Utrecht is alleen het begin van de bedekking zichtbaar; de ster verdwijnt om 02:41 achter de onverlichte maanrand, 1° boven de horizon. De Maan is voor 63% verlicht. Voor meer informatie over deze bedekking, voor een aantal waarneemlocaties in Nederland en België, zie deze tabel. 04:54:  Mercurius staat 1.6° ten zuiden van Mars (+1.7m), in het sterrenbeeld Stier. De dichtste nadering vindt plaats om 04:54 op 7° onder de horizon en in de schemering. Bij ons is de samenstand niet of nauwelijks zichtbaar. De helderheid van Mercurius is nu +3,0m. donderdag 28 mei 22:31:  Van 22:31 tot 0:09 uur (29 mei) nemen we alle grote Jupitermanen ten westen van de planeetschijf waar. Vanaf Jupiter gezien zijn dat Io, Europa, Callisto en Ganymedes. Jupiter staat in het westen op een hoogte van 24° boven de horizon. De Zon staat 11° onder de horizon. 23:32:  Jupiters satelliet Europa staat 1,4” ten noorden van Callisto. De twee satellieten bedekken elkaar net niet. De afstand tussen de randen van de twee maantjes bedraagt 0,45”. Om een nauwe samenstand van manen van Jupiter te bekijken is een goede verrekijker op statief nodig. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie. vrijdag 29 mei 23:38:  De Maan staat 2,6° ten noorden van Spica, de helderste ster van het sterrenbeeld Maagd (+1,0m). De dichtste nadering gebeurt om 23:38, in onze streken op 27° hoogte boven de zuidzuidwestelijke horizon. De Maan is voor 86% verlicht. Voor de zichtbaarheid en andere gegevens van de Maan, zie de pagina Vannacht aan de hemel. 23:53:  Venus staat 4,0° ten zuiden van Pollux, de helderste ster van het sterrenbeeld Tweelingen (+1,1m). De dichtste nadering gebeurt om 23:53, in onze streken op een hoogte van 12° boven de horizon, in het westnoordwesten. De helderheid van Venus is nu -3,9m. zaterdag 30 mei 18:56:  Mercurius is in benedenconjunctie en beweegt tussen de Aarde en de Zon door. De binnenplaneet bevindt zich op dit moment dicht bij de Zon aan de hemel en is hierdoor korte tijd onzichtbaar. Er vindt geen overgang over de zonneschijf plaats, doordat de planeet 2,1° ten zuiden langs de Zon beweegt. De Zon, Mercurius en de Aarde staan nu op één lijn, waardoor de Aarde in oppositie staat voor een denkbeeldige waarnemer op Mercurius. In benedenconjunctie staat een binnenplaneet op minimale afstand (in dit geval 0,549 AE, ofwel 82,1 miljoen km) van de Aarde en heeft een maximale schijnbare diameter (12,3”). Mercurius verruilt hiermee de avondhemel voor de ochtendhemel. zondag 31 mei 23:08:  De Galileïsche maan Europa staat op 1,4” ten zuiden van Ganymedes. Er vindt net geen bedekking plaats tussen de twee manen. Tussen de randen van de twee satellieten bevindt zich slechts 0,36”. Voor het waarnemen van een nauwe samenstand tussen de Jupitermanen is een goede, stabiele verrekijker op statief vereist. Zie de figuur hiernaast en deze tabel voor meer informatie.

Meer hemelverschijnselen Vannacht aan de hemel: zichtbaarheid van Maan, planeten en deepsky-objecten De astrokalender voor juni 2015 De astrokalender voor het jaar 2015 Volg de gebeurtenissen aan de sterrenhemel ook via

Planetenparade   –   Hemel vannacht   –   Astrokalender   –   Weer   –   Op / onder   –   Hemelkaart   –   Zon en Maan   –   Maanfasekalender   –   Deepsky   –   Sterrenbeelden