Wintertijd – Google Play SterHemel app MijnHemel App Store – Hemel vannacht – Weer – Meer vragen over planeten – FAQ – De Planeten – Op/onder – Zon en Maan – Astrokalender – Hemelkaart – Maanfasekalender Google Play App Store YouTube Google agenda Facebook Twitter

Wat gebeurt er als alle planeten op een lijn staan?

Ik vraag mezelf al een tijd af wat er gebeurt als alle planeten en de Zon in een lijn achter elkaar staan. Er wordt vaak gezegd dat de Aarde dan zou vergaan. Maar hoe reageren de onderlinge aantrekkingskrachten werkelijk ten opzichte van elkaar en wat zouden wij ervan merken? Dit is een praktisch denkbare en berekenbare situatie.

Planeten op een rij

In mei 2000 vond precies zo'n grote samenstand plaats als u beschrijft: alle vijf planeten die met het blote oog te zien zijn (Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus) en de Zon. Uit het feit dat u zich hiervan niets lijkt te herinneren blijkt al de impact van zo'n samenstand: die is nihil. Blijkbaar zijn de krachten, die bij zo'n samenstand alle in een richting werken, van al die planeten dus verwaarloosbaar.

Wat we hadden kunnen merken, indien de Zon niet in de buurt zou hebben gestaan, was een geweldig schouwspel aan de nachthemel geweest. Een soort super-ster-van-Bethlehem. De nauwste samenstand vond plaats op 9 mei, rond 7 uur. De gemiddelde afstand tussen de 6 objecten bedroeg toen ongeveer 5,5°. De gemiddelde afstand tussen de Zon, Mercurius, Jupiter en Saturnus bedroeg zelfs slechts 1°12'. Overigens, aangezien Mercurius altijd zeer dicht bij de Zon staat, is de kans dat zo'n samenstand überhaupt te zien is vrij klein, en als dit al het geval is, is dat in de ochtend- of avondschemering.

Het vergaan van de Aarde

Door onheilvoorspellers wordt een bijzondere samenstand van planeten vaak gezien als een reden voor de Aarde om te vergaan. Dit was bijvoorbeeld het geval bij de totale zonsverduistering van 11 augustus 1999 (omdat deze zonsverduistering een paar maanden voor het jaar 2000 plaatsvond moest 'natuurlijk' de Aarde vergaan (merk op dat er in de meeste jaren twee van zulk soort zonsverduisteringen plaatsvinden, zodat de Aarde circa iedere zes maanden een keertje vergaat, althans volgens deze 'theorie')) en ook uiteraard ook bij de samenstand van mei 2000. De reden dat de Aarde zou vergaan bij de samenstand was dat dan bijvoorbeeld de aardas 'ineens' een kwartslag zou draaien of zoiets. Dit zou dan komen door de gezamenlijke aantrekkingskracht van de planeten. Deze bewering is met gemak en een beetje natuurkunde te weerleggen.

Dat de Zon in die richting staat is niets bijzonders. Immers, dat staat ze elk jaar rond die tijd. Bovendien staat de Zon op elk moment in een bepaalde richting, ongeveer op dezelfde afstand. De extra aantrekkingskracht komt dus van de planeten. De aantrekkingskracht is evenredig met de massa van die planeet (een 2x zo zware planeet trekt 2x zo sterk) en omgekeerd evenredig met het kwadraat van de afstand (een planeet die 2x zo ver weg staat trekt 4x zo zwak). Voor elk van deze planeten kunnen we de massa en afstand opschrijven, in verhouding tot de massa en afstand van de Zon:

              Object          Massa           Afstand         Bijdrage (massa/afstand²)
              Zon             1               1               1
              Jupiter         0.000955        5.96            0.0000269
              Saturnus        0.000286        10.13           0.00000279
              Venus           0.0000024       1.73            0.00000082
              Mercurius       0.00000017      1.05            0.00000015
              Mars            0.00000032      2.54            0.00000005

Wanneer we de getallen uit de rechter kolom bij elkaar optellen komen we tot 1.0000307. Kortom, 0,3 procent van een procent van de bijdrage van de Zon alleen. Dat klinkt weinig, maar zonder vergelijkingsmateriaal is dat lastig vast te stellen. Bedenk nu dat de baan van de Aarde om de Zon een ellips is, zodat de afstand tot de Zon variëert tussen 0.9833 en 1.0167 AE, een verschil van 3 procent. De variatie in zwaartekracht van de Zon gedurende een jaar bedraagt hierdoor 6 procent, dus 2000 keer zoveel als het gezamenlijke effect van de planeten.

De conclusie van deze korte rekenpartij is dat het effect van de zwaartekracht van de planeten op een rij totaal verwaarloosbaar is vergeleken bij de normale zwaartekracht of de gebruikelijke jaarlijkse variaties daarin. Wanneer u door de polder fietst en de zijwind neemt ineens met 0,3 procent van een procent toe, ligt u echt niet ineens in de sloot langs het fietspad. De hele bewering van het vergaan van de Aarde is dus totale onzin (zoals men met een gezond verstand en zonder natuurkunde natuurlijk ook kan aanvoelen, al was het maar uit het feit dat we mei 2000 niet alleen overleefd hebben, maar er zelfs niets van hebben gemerkt).

Zie ook:
Eindigt de Mayakalender en vergaat de Aarde op 21 december 2012?
Vergaat de Aarde in 2012?
Kan het magneetveld van de Melkweg de aardkern ompolen in 2012?

Vannacht aan de hemel: Maan, planeten en deepsky-objecten
De planeten
Opkomst en ondergang van de planeten
Posities en andere gegevens voor de planeten
Planeetverschijnselen
Tabellen met planeetgegevens

Jaarlijkse meteorenzwermen
Welke kometen zijn er op dit moment zichtbaar?
Gegevens van planetoïden

@hemel_waarnemen volgen