Wintertijd – Google Play SterHemel app MijnHemel App Store – Hemel vannacht – Weer – Meer vragen over de Aarde – FAQ – De Aarde – Verschijnselen – Astrokalender – Hemelkaart – Maanfasekalender Google Play App Store YouTube Google agenda Facebook Twitter

Eindigt de Mayakalender en vergaat de Aarde op 21 december 2012?

Op uw pagina Vergaat de Aarde? beantwoordt u de vraag of de Aarde in 2012 vergaat doordat de Aarde de Melkweg zou doorkruisen. Een veelgehoorde versie van de “oorzaak” van het vergaan van de Aarde is het feit dat de Mayakalender afloopt op 21/12/2012. Wat betekent dit precies, en waardoor zou de Aarde dan moeten vergaan?

Voor ik begin wil ik duidelijk maken dat ik geen Mayanist ben, en bijvoorbeeld niet zeker weet of aan het einde van een tun een winal inderdaad terugspringt van 17 naar 0, of van 18 naar 1 (met andere woorden, of de telling begin bij 0 of bij 1) en in hoeverre dit moderne notaties zijn voor de oude kalender, of dat het voor de Maya's zelf ook duidelijk was of de telling begon bij 0 of 1.

De Mayakalender

De Mayakalender telt niet jaren door vanaf een nulpunt, zoals wij doen, maar kent een diversiteit aan eenheden. De kortste daarvan is een k'in, een dag. Een periode van 20 k'in is een winal, en 18 winal een tun — 360 dagen, ongeveer een jaar. Een periode van 20 tun is een k'atun, en 20 k'atun vormen een b'ak'tun, een periode van 144.000 dagen — circa 394 jaar. Het basisgetal waarmee de Maya rekenen is dus 20, eenmaal vervangen door 18 om een tun ongeveer even lang te maken als een zonnejaar. Data werden geschreven als een combinatie van deze vijf eenheden <b'ak'tun>.<k'atun>.<tun>.<winal>.<k'in>. Zo wordt bijvoorbeeld 9.10.8.2.3 gezien als het tiende b'ak'tun, elfde k'atun, negende tun, derde winal, vierde k'in (of, volgens anderen, het negende b'ak'tun, tiende k'atun, achtste tun, tweede winal, derde k'in).

Doordat niet wordt doorgeteld, wordt een eenheid teruggezet (naar nul) en de eerstvolgende grotere eenheid met één verhoogd, wanneer het maximum voor die eenheid wordt overschreden. Zo is (aannemende dat de telling bij nul begint) de maximumwaarde voor een k'in 19, dus een dag na <winal>.<k'in> = 2.19 wordt de k'in teruggezet en de winal met één verhoogd, naar 3.0. Wij doen iets soortgelijks; na maand 1 dag 31 komt maand 2, dag 1. Het maximum aantal voor de dagen in een maand (31) wordt overschreden, dus wordt het dagnummer teruggezet naar 1 en het maandnummer met één verhoogd. Na het bereiken van de uiterste maand 12 wordt deze teruggezet naar 1 en het jaar met één verhoogd.

Dit systeem is dus niet heel veel anders dan onze kalender met dagen, maanden en jaren — het grootste verschil is dat wij jaren doortellen, in plaats van in bijvoorbeeld eeuwen en millennia te tellen. Als we dat zouden doen, zouden we 21/12/2012 kunnen schrijven als derde millennium, eerste eeuw, tweede decennium, tweede jaar, twaalfde maand, 21-ste dag (de aanduiding ‘derde millennium’ voor de eerste 2 in ‘2012’ is inconsistent met die van ‘21-ste dag’ voor dat 21, doordat wij millennia en eeuwen beginnen te tellen bij nul, maar jaren, dagen en maanden bij één

¹). We zouden de datum 21/12/2012 dus kunnen schrijven als 3.1.2.2.12.21.

Het einde van de Mayakalender?

Momenteel bevinden we ons volgens de Mayakalender in het dertiende b'ak'tun (nummer 12) en het veertiende begint op 21 december 2012 in onze Gregoriaanse kalender. Dit betekent dat 20/12/2012 kan worden geschreven als 12.19.19.17.19 en de volgende dag, 21/12/2012, als 13.0.0.0.0. De kalender zelf loopt hierna gewoon door. Wat afloopt is dus niet de Mayakalender als geheel, maar een van de perioden in die Mayakalender, namelijk het b'ak'tun. Wat er dus gebeurt is dat alle kortere perioden teruggezet worden naar 0 en de b'ak'tun wordt verhoogd met één, van 12 naar 13. Dit is vergelijkbaar met wat er zo'n 11 dagen later in onze kalender gebeurt: de dag en de maand worden teruggezet naar 1 en het jaar wordt verhoogd van 2012 naar 2013.

Overigens is het b'ak'tun niet de langste periode is in de Mayakalender. Er bestaan nog het piktun, kalabtun, k'inchiltun en alautun, steeds met een periode die twintig keer langer is dan de vorige. Een alautun duurt hiermee ruim 63 miljoen jaar. We bevinden ons op dit moment dan ook in het eerste alautun (nummer 0). Het verstrijken van een b'ak'tun is ook niet uniek. De hoogtijdagen van het Mayarijk vonden zo'n 1300 jaar geleden plaats, en er zijn dus enkele b'ak'tuns afgelopen gedurende en sinds (het hoogtepunt van) de Mayabeschaving.

Vergaat de Aarde?

Een reden waarom de Aarde zou moeten vergaan wanneer een van de periodes in de Mayakalender afloopt is niet te vinden. Dit is klinkklare onzin, vergelijkbaar met de bewering dat de Aarde zou vergaan aan het einde van een maand, een jaar, of voor mijn part een millennium. Iedere 20 dagen loopt er een periode af in de Mayakalender, en iedere circa 30 dagen een in onze kalender. Ik ben zelf een van de trotseerders van het aflopen van een millennium, een eeuw, vele jaren en nog veel meer maanden, en tot nu toe zonder daar ook maar iets van te merken (afgezien van wat vuurwerk bij het aflopen van perioden van een jaar of langer). Kortom: wat er op 21 december 2012 gebeurt in de Mayakalender is vergelijkbaar met wat wat er in onze kalender gebeurt aan het eind van een maand, jaar of millennium. Niet veel bijzonders dus op kosmische schaal, misschien een feestje.

¹ Hierdoor eindigde het tweede millennium op 31/12/2000, niet op 31/12/1999, en vierden veel mensen dit een jaar te vroeg. Mensen die vinden dat dit onzin is en dat en millennium verstrijkt wanneer er ineens veel nullen in een jaartal verschijnen, bedoelen dus dat onze jaartelling bij 0 had moeten beginnen, in plaats van bij 1. In dat geval zouden we alsnog alle jaartallen in onze geschiedenisboeken moeten aanpassen door er 1 vanaf te trekken. Het tweede millennium zou dan inderdaad zijn afgelopen op 31/12/1999, maar deze mensen zouden hun millenniumfeest dan hebben gevierd op 31/12/1998, dus nog steeds een jaar te vroeg. Om ervoor te zorgen dat deze mensen toch nog gelijk krijgen, moeten we niet alleen achteraf bepalen dat onze jaartelling bij nul begon, maar ook dat dit begin een jaar eerder viel dan het huidige begin. Dit zou dan alleen jaartallen van vóór het begin van onze (huidige) jaartelling beïnvloeden.

Zie ook:
Vergaat de Aarde in 2012?
Kan het magneetveld van de Melkweg de aardkern ompolen in 2012?

Fokke en Sukke hebben hem voor de dagelijkse portie humor

De Aarde
Vannacht aan de hemel: Maan, planeten en deepsky-objecten

@hemel_waarnemen volgen