Wintertijd – SterHemel app MijnHemel – Hemel vannacht – Weer – Meer vragen over planeten – FAQ – De Planeten – Op/onder – Zon en Maan – Astrokalender – Hemelkaart – Maanfasekalender
In 2012 is er een venusovergang. De vorige vond in 2004 plaats, dus 8 jaar geleden. De volgende overgang is pas over 105 jaar, in 2117. Hoe komt het dat de tijdspannen tussen de opeenvolgende overgangen zo uiteenlopen? Zie ook: De venusovergang van 6 juni 2012Ongeveer twee keer per eeuw vindt een overgang van Venus voor de zonneschijf plaats. Venus beweegt dan tussen de Zon en de Aarde door, waardoor de planeet als een zwarte stip te zien is tegen het heldere oppervlak van de Zon. Op dit moment (tussen de jaren 1518 en 2984) komen venusovergangen in paren voor, waarbij tussen de twee overgangen in een paar ongeveer 8 jaar zit. De overgang van 6 juni 2012 is de tweede van een paar, de vorige overgang vond plaats op 8 juni 2004 en was in onze streken helemaal te zien. Het vorige paar overgangen vond plaats in 1874 en 1882, beide in december, het volgende paar zal plaatsvinden in 2117 en 2125, eveneens in december. De paren vinden steeds afwisselend in december en in juni plaats. Venus beweegt eens in de ongeveer 584 dagen tussen de Aarde en de Zon door. Dit verschijnsel noemen we een benedenconjunctie, en de periode tussen twee benedenconjuncties heet de synodische periode van Venus (zie het kader Rekenen met periodes hieronder). Meestal is Venus tijdens een benedenconjunctie echter niet te zien voor de zonneschijf. Dit komt doordat het baanvlak waarin Venus om de Zon draait een hoek maakt met de ecliptica, het vlak waarin de Aarde om de Zon draait. Venus draait in bijna 225 dagen eenmaal om de Zon (een venusjaar) en bevindt zich de ene helft van die tijd boven de ecliptica, de andere helft eronder. Tweemaal per venusjaar doorkruist Venus dus de ecliptica, om van noord naar zuid of van zuid naar noord te bewegen. We zeggen dan dat Venus in de dalende, dan wel klimmende knoop van haar baan staat. Alleen wanneer de benedenconjunctie van Venus gebeurt in (of zeer vlakbij) een van de knopen, zien we op Aarde een venusovergang. In alle andere gevallen beweegt Venus vanaf de Aarde gezien boven of onder de Zon langs. Dit is vergelijkbaar met de oorzaak waardoor niet iedere Volle Maan een maansverduistering oplevert. Merk op dat vijf benedenconjuncties in vrijwel precies acht jaar plaatsvinden, aangezien 8×365 dagen gelijk is aan 5×584 dagen en ongeveer gelijk aan 13×225 dagen, dus 13 venusjaren.
Op dit moment staat Venus in de dalende knoop in juni en de klimmende knoop in december. Twee overgangen van een paar zijn altijd bij dezelfde knoop, die van 2004 en 2012 zijn dus in de dalende knoop (zie de dalende beweging van Venus in Figuur 1), en daardoor in juni, de overgangen van 1874 en 1882 waren in de klimmende knoop, net als de volgende twee overgangen, in 2117 en 2125, en vinden plaats in december. Figuur 1 toont ook dat de overgang van 2004 plaatsvond net na de dalende knoop, acht jaar later, in 2012, gebeurt dat kort ervoor. Weer acht jaar later, op 3 juni 2020 is Venus weer in benedenconjunctie kort voor de dalende knoop, maar nu gebeurt dit wat langer voor de dalende knoop, waardoor de planeet volledig boven de Zon langs beweegt. Het omgekeerde gebeurde op 10 juni 1996, toen Venus de ecliptica doorkruiste voor de benedenconjunctie en ten zuiden langs de Zon bewoog. In beide gevallen vindt net geen venusovergang plaats.
De trend moge duidelijk zijn uit Figuur 1; acht jaar na de tweede overgang van een paar vindt net geen overgang plaats, weer acht jaar ‘mist’ Venus de Zon een beetje meer, en na iedere volgende acht jaar is dat verschil verder opgelopen. Na ongeveer 243 jaar is dat verschil opgelopen tot ongeveer 360°, (zie het kader Rekenen met periodes hierboven) en vinden er weer overgangen plaats bij de dalende knoop, in juni. Na de ruwweg de helft van deze 243 jaar, dus gemiddeld ongeveer 121,5 jaar, kunnen overgangen plaatsvinden in december, bij de klimmende knoop. Dit verklaart waardoor een overgang soms na acht jaar opnieuw plaatsvindt; de baan van Venus ten opzichte van de Zon is een heel klein beetje opgeschoven en raakt de Zon een tweede keer, en waardoor het vervolgens ruim een eeuw duurt voordat de volgende overgang plaatsvindt; er moet een heleboel van die kleine beetjes verder geschoven worden voordat de baan van Venus de Zon weer raakt. Zie ook: De venusovergang van 8 juni 2004 De venusovergang van 6 juni 2012 Waardoor kunnen we Mercurius en Venus zien? Grootste elongaties van Venus (zichtbaarheid en horizonkaarten) Gegevens voor Venus Vannacht aan de hemel: Maan, planeten en deepsky-objecten De planeten Opkomst en ondergang van de planeten Posities en andere gegevens voor de planeten Planeetverschijnselen Tabellen met planeetgegevens Jaarlijkse meteorenzwermen Welke kometen zijn er op dit moment zichtbaar? Gegevens van planetoïden
|
Wintertijd – SterHemel app MijnHemel – Hemel vannacht – Weer – Meer vragen over planeten – FAQ – De Planeten – Op/onder – Zon en Maan – Astrokalender – Hemelkaart – Maanfasekalender