WAARSCHUWING: Kijk NOOIT naar de Zon, zonder goede bescherming. Een goede bescherming is een eclipsbrilletje, of een speciaal zonnefilter. Kijken door een beroet glaasje of zwarte film is SCHADELIJK, want het laat de onzichtbare, schadelijke UV-straling door. Dit zie je niet en voel je niet, maar merk je later, wanneer je niet meer goed kunt zien. Op zoek naar de venusovergang van 6 juni 2012?
InleidingHet is alweer voorbij: de venusovergang op 8 juni 2004, en met schitterend weer in Nederland. Venus bewoog tussen de Zon en de Aarde door, en wel zodanig, dat de contouren van de planeet te zien waren tegen het heldere oppervlak van de Zon. Dit is een vrij zeldzame gebeurtenis, dit is bijvoorbeeld slechts de vijfentwintigste venusovergang sinds het begin van onze jaartelling.Venus beweegt eens in de ongeveer 584 dagen tussen de Aarde en de Zon door. Dit noemen we een benedenconjunctie. Meestal is Venus echter niet te zien op de zonneschijf. Dit komt doordat het baanvlak waarin Venus om de Zon draait een hoek maakt met de ecliptica, dus het vlak waarin de Aarde om de Zon draait. Venus draait in bijna 225 dagen eenmaal om de Zon (een venusjaar) en bevindt zich de ene helft van die tijd boven de ecliptica, de andere helft eronder. Tweemaal per venusjaar doorkruist Venus dus de ecliptica, om van noord naar zuid of van zuid naar noord te bewegen. We zeggen dan dat Venus in de dalende, dan wel klimmende knoop van haar baan staat. Alleen wanneer de benedenconjunctie van Venus gebeurt in (of zeer vlakbij) een van de knopen, zien we op Aarde een venusovergang. In alle andere gevallen beweegt Venus vanaf de Aarde gezien boven of onder de Zon langs. Dit is vergelijkbaar met de reden waarom niet iedere Volle Maan een maansverduistering oplevert. Op dit moment (tussen de jaren 1518 en 2984) komen venusovergangen in paren voor, waar tussen twee overgangen ongeveer 8 jaar zit. De overgang van 2004 is de eerste van een paar, de volgende vindt plaats op 6 juni 2012, (maar hiervan is in onze streken alleen het einde zichtbaar), het vorige paar was in 1874 en 1882, beide in december. Op dit moment staat Venus in de dalende knoop in juni en de klimmende knoop in december. Twee overgangen van een paar zijn altijd bij dezelfde knoop, die van 2004 en 2012 zijn dus in de dalende knoop, en daarom in juni, de overgangen van 1874 en 1882 waren in de klimmende knoop.
De venusovergang van 2004Op 8 juni 2004 beweegt Venus dus over de zonneschijf, en dit is, bij helder weer, zichtbaar vanuit Nederland. Het hele gebeuren vindt plaats tussen 7:19 uur 's ochtends en 13:24 uur 's middags en duurt dus iets meer dan 6 uur. Hieronder vindt u de precieze tijdtippen voor de overgang en afbeeldingen die het pad van Venus over de Zon laten zien. Voor de afbeeldingen is gekozen voor twee verschillende coordinaatsystemen: ecliptische coordinaten, die het vlak van het zonnestelsel als as hebben en dus de meest logische keuze voor gebeurtenissen in het zonnestelsel, en horizontale (azimutale) coordinaten, die de positie boven de horizon weergeven en dus juist zeer geschikt zijn voor een waarnemer op een bepaalde plaats op Aarde. We hebben Utrecht als plaats gekozen (heel precies: de Merz-kijker op Sonnenborgh), omdat dat vrij centraal in Nederland ligt. Tijdstippen voor andere plaatsen in Nederland en België wijken tot maximaal 15 seconden hiervan af. De tijdstippen zijn afgerond op de hele seconde, omdat de onvoorspelbare schommelingen in de rotatiesnelheid van de Aarde een meespelende onzekerheid zijn (het verschil Delta T tussen de Terrestial Time en Wereldtijd (UT). Deze Delta T kan alleen achteraf worden bepaald, wij hebben de schatting 64.7s gebruikt).Voor het begin en het einde van de overgang worden twee tijdtippen vermeld. Dit zijn de tijdtippen waarop de buitenrand van de Zon door Venus wordt 'aangeraakt' en dus het eerste of laatste hapje uit de Zon wordt genomen, en het tijdstip waarop de binnenrand van de Zon wordt aangeraakt en dus het begin of einde van de periode waarop Venus helemaal te zien is voor de Zon. Het maximum vindt plaats wanneer de afstand tussen het centrum van Venus en het centrum van de Zon minimaal is. (Zie Figuur 1a en 2a, en Tabel 1).
Gegevens van de overgang
Tabel 1 laat de belangrijkste gegevens zien. Voor elk van de vijf verschijnselen is de tijd aangegeven, in uren, minuten en seconden midden europese zomertijd (MEZT). Dan staat het azimut (Az) aangegeven; de plaats waar het tweetal boven de horizon staat, in graden: 0° = 360° = zuid, 180° is noord en 270° is oost. Vervolgens staat de hoogte van het tweetal boven de horizon (H) in graden, de centrale afstand (C.A.) van het centrum van Venus tot het centrum van de Zon, en de rand-afstand (R.A.) van het centrun van Venus tot de rand van de Zon. Een negatieve R.A. betekent dat het centrum van Venus zich voor de Zon bevindt. Andere gegevens voor het maximum van de overgang zijn:
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
