Wintertijd – SterHemel app MijnHemel – Hemel vannacht – Weer – Meer vragen over planeten – FAQ – De Planeten – Op/onder – Zon en Maan – Astrokalender – Hemelkaart – Maanfasekalender
Is ons zonnestelsel uit een 2 of 3-dimensionale wolk van materie ontstaan? In heel wat wetenschappelijke TV-programma's ziet men animaties van het ontstaan van ons zonnestelsel. Wat mij treft is dat men steeds van een 'platte' schijf materie - gassen vertrekt. Is het niet logischer te veronderstellen dat deze gassen een 3-dimensionaal systeem vormden? Geen platte schijf maar een bol dus? Het ontstaan van een planetenstelsel
Deze stofschijven worden ook inderdaad bij andere (jonge) sterren waargenomen, een sterke aanwijzing dat planeetvorming mogelijk een algemeen verschijnsel is. Het meest bekende voorbeeld is de stofschijf om de ster β (bèta) Pictoris. Deze ster is qua eigenschappen vergelijkbaar met de Zon, maar is pas kort geleden ontstaan en dus nog jong (Figuur 2).
Het ontstaan van planetenIn de stofschijf rond een jonge ster zullen gebieden voorkomen waar het stof en gas wat dichter zijn dan gemiddeld. Doordat zich hier meer materie bevindt, is de zwaartekracht er wat hoger, zodat materie uit de omgeving zal worden aangetrokken en de klomp verder zal samentrekken. Hierdoor is er nog meer materie, meer zwaartekracht, meer aantrekking, enzovoorts. We denken dat deze klompen al het stof, gas en andere samenklonteringen uit hun omgeving aantrekken. Als er op deze manier voldoende materie is samengekomen, kan zich daaruit een planeet vormen.Het ontstaan van een planeet lijkt hiermee een beetje op het ontstaan van de Zon, maar dan op kleinere en veel lichtere schaal. De klomp zal roteren, deze keer niet in een toevallige richting, maar in hetzelfde vlak als het planetenstelsel waarin het zich bevindt. De klomp wordt hierdoor een tweedimensionaal schijfje. Wanneer er voldoende materie is kan zich in het centrum van de schijf de planeet vormen, met daaromheen manen en/of ringen. Je kunt Figuur 1c dus opnieuw bekijken, maar nu met als bijschrift: “In het centrum ontstaat een planeet, om de planeet ontstaat een stelsel van manen en/of ringen.” Het vlak waarin de planeet om zijn as draait is dan ongeveer hetzelfde als het vlak waarin de manen en ringen cirkelen. Op deze manier zijn de Aarde en de andere planeten uit ons zonnestelsel ontstaan, en zullen ook exoplaneten bij andere sterren gevormd zijn. Zie ook het antwoord op de vraag Waardoor draait de Aarde? Doordat binnenin de grote stof- en gasschijf de jonge ster aan het stralen is geslagen, zal zijn felle licht de gasdeeltjes, die lichter zijn dan de stofdeeltjes, en de lichtste stofdeeltjes verder naar buiten in de schijf ‘vegen’. We verwachten dat er zich hierdoor dicht bij de ster minder materie bevindt dan verder van de ster, waardoor de planeten dicht bij de ster lichter zijn dan de planeten die verder van de ster ontstaan. Ook zou dit betekenen dat zich dichtbij de ster nauwelijks gas bevindt en vooral stof, terwijl er verder van de ster ook veel gas aanwezig is. Dit is waarschijnlijk de reden dat de planeten die dicht bij de Zon staan (Mercurius, Venus, de Aarde en Mars) kleine, lichte rotsplaneten zijn; ze zijn voor een groot deel gevormd uit de geringe hoeveelheid overgebleven stof. De planeten verder van de Zon (Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus) zijn veel zwaarder en bestaan voor een groot deel uit gas — de zogenaamde gasplaneten. Zie ook: Hoe is de Zon ontstaan? Waardoor draait de Aarde? Hoe ontstaan, leven en eindigen sterren? Vannacht aan de hemel: Maan, planeten en deepsky-objecten De planeten Opkomst en ondergang van de planeten Posities en andere gegevens voor de planeten Planeetverschijnselen Tabellen met planeetgegevens Jaarlijkse meteorenzwermen Welke kometen zijn er op dit moment zichtbaar? Gegevens van planetoïden
|
Wintertijd – SterHemel app MijnHemel – Hemel vannacht – Weer – Meer vragen over planeten – FAQ – De Planeten – Op/onder – Zon en Maan – Astrokalender – Hemelkaart – Maanfasekalender